Stefan Szuman

Stefan Szuman

Portret Stefana Szumana autorstwa Witkacego, 31 maja 1933
Data i miejsce urodzenia	2 stycznia 1889 Toruń
Data i miejsce śmierci	16 maja 1972 Warszawa
Zawód, zajęcie	Pedagog, psycholog, lekarz
Tytuł naukowy	Profesor zwyczajny
Rodzice	Leon Szuman, Eugenia Szuman (z domu Gumpert)
Małżeństwo	Zofia Szczepanowska
Krewni i powinowaci	Henryk Antoni Szuman (brat), Wanda Szuman (siostra)
Odznaczenia

Dom rodzinny Stefana Szumana w Toruniu

Stefan Szuman (ur. 2 stycznia 1889 w Toruniu, zm. 16 maja 1972 w Warszawie) – polski pedagog, psycholog i lekarz.

Życiorys

Mieszkał z ojcem Leonem, który posiadał własną klinikę, i sześciorgiem rodzeństwa (w tym z Henrykiem Antonim i Wandą). Matka Eugenia z domu Gumpert zmarła młodo. W rok po śmierci matki ojciec poślubił jej siostrę.

Szuman jako dziecko bardzo lubił przebywać z macochą, słuchając jak gra na fortepianie. Sam nauczył się grać na tym instrumencie jak i na skrzypcach. Wykazywał uzdolnienia nie tylko muzyczne, ale także plastyczne, zajmował się głównie malarstwem i grafiką. Uczęszczał do pruskiego gimnazjum w Toruniu, w którym to poza muzyką, plastyką, przyrodą i językiem francuskim nie odnosił większych sukcesów. Po szkole, aby zadowolić ojca rozpoczął studia medyczne we Wrocławiu. Stamtąd przeniósł się do Monachium, a następnie do Włoch. W 1913 ukończył studia i rozpoczął praktykę w Monachijskim Instytucie Patologicznym.

W czasie I wojny światowej został wcielony do niemieckiego wojska, w którym służył jako lekarz polowy. W 1917, w bitwie pod Cambrai został ciężko ranny.

Wiosną 1919 udało mu się przedostać do wojsk powstania wielkopolskiego i brał w nim udział jako lekarz połowy. Za swoje zasługi w ratowaniu rannych otrzymał w 1920 Krzyż Walecznych.

Po śmierci ojca (1920), Szuman nie objął po nim kliniki, twierdząc, że w wykonywaniu zawodu chirurga przeszkadza mu brak palca, który mu amputowano (amputacji poddał się, ponieważ w trakcie jednej z licznych operacji, jakie przeprowadzał, wbiła mu się w palec zakażona kość pacjenta, w wyniku czego wdała się gangrena). Zamiast tego rozpoczął studia z zakresu filozofii i estetyki na Uniwersytecie Poznańskim oraz studia plastyczne w Szkole Sztuk Zdobniczych; porzucił je jednak na rzecz studiów psychologicznych. Jednocześnie podjął pracę jako lekarz szkolny oraz jako wizytator higieny i wychowania fizycznego w Kuratorium Poznańskim.

W 1922 pojął za żonę Zofię Szczepanowską, która stała się jego najbliższą współpracowniczką spisującą jego obserwacje. Mieli córkę Grażynę po mężu Czyżewicz i syna Krzysztofa (zmarł w trzecim roku życia).

Studia psychologiczne Szuman zakończył w 1927 roku obroną pracy doktorskiej Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka.

Po uzyskaniu habilitacji udał się w podróż naukową do Niemiec na Międzynarodowy Kongres Psychologiczny i Szwajcarii, gdzie został słuchaczem w Instytucie J.J. Rousseau.

W roku 1928 powołał Katedrę Psychologii Wychowawczej na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1934 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, a w 1939 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W tym samym roku podczas okupacji niemieckiej zorganizował w Chrzanowie punkt opatrunkowy. Następnie wstąpił w szeregi Armii Krajowej, gdzie w batalionie „Skała” działał jako lekarz, znany jako doktor Flis. Za swoje zasługi otrzymał w 1961 Krzyż Partyzancki.

Po wojnie Stefan Szuman powrócił na Uniwersytet Jagielloński, dodatkowo rozpoczął zajęcia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, gdzie objął stanowisko rektora. Był także członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, Komitetu Nauk Psychologicznych PAN, a także Polskich Towarzystw Naukowych, psychologicznym, filozoficznym i psychiatrycznym.

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu w Wilanowie.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (28 września 1954)
• Krzyż Walecznych (1920)
• Krzyż Partyzancki (1961)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1967)
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1965)

Publikacje

Jest autorem ponad 150 publikacji, w tym:

• Strach i odwaga (1924)
• Badania nad rozwojem chodu dziecka (1925)
• Rysunki schematyczne dzieci upośledzonych umysłowo (1925)
• Psychologia twórczości artystycznej ludu. Kilimkarstwo (1925)
• O psychicznych czynnikach zachowania się w rozwoju dziecka (1927)
• Obserwacje dotyczące tzw. synkretycznego spostrzegania u dziecka (1927)
• O testach ruchowych i możliwości zastosowania ich do wychowania fizycznego (1927)
• Analiza formalna i psychologiczna widzeń meskalinowych (1930)

Bibliografia

• Krystyna Ostrowska: Szuman Stefan. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 187–190.
• Marek Mariusz Tytko: Szuman Stefan Bolesław Teodor. W: red. nacz. Andrzej Maryniarczyk: Powszechna Encyklopedia Filozofii. T. 9. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2008, 2011, s. 312–314.
• Historia psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. [w:] Strona internetowa Uniwersytetu Jagiellońskiego [on-line]. Centrum Zdalnego Nauczania UJ. [dostęp 2018-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-21)].

Linki zewnętrzne

• Justyna Dynowska – Problematyka wychowania w twórczości Stefana Szumana. kozunie.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-03)].